از جوش‌دوره تا نخل‌گردانی، آیین های محرم در شهرستان مهریز

یزد- ایرنا- همزمان با ماه محرم مردم ولایتمدار و عاشق آل بیت عصمت و طهارت (ع) مهریز با برگزاری آیین‌ها و برنامه‌های مختلف، در عزای سید و سالار شهید حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) و یارانش به سوگواری می‌پردازند. در مناطق شهری و روستایی شهرستان مهریز آیین های مختلفی به مناسبت ماه محرم برگزار می شود که برخی از این آیین ها قبل از آغاز این ماه شروع و معمولا تا اربعین و پایان ماه صفر ادامه پیدا می کند و اوج برگزاری آیین های سوگ در این شهرستان در تا نیمه ماه محرم است که در ادامه مهمترین آیین های سوگواری عاشقان امام حسین علیه السلام در شهرستان مهریز در ادامه آمده است. آیین محل گردی آیین محل گردیآیین عزاداری سنتی و خاص امام حسین (ع) با عنوان «محله گردی» با قدمت ۲۰۰ ساله در محله‌های مختلف شهرستان مهریز برگزار می‌شود و این آیین همه ساله در سومین روز محرم به شکلی باشکوه و با حضور سادات و مردم سوگوار و حرکت در کوچه‌ها و محلات همراه می شود. در این آیین مردم در حالی که علم‌های عزاداری سیدالشهدا (ع) را در دست دارند با نوحه خوانی و مرثیه سرایی در رثای شهادت امام حسین (ع) و یاران ایشان به سوگواری می پردازند و این آیین نزد مردم منطقه اهمیت زیادی دارد و همه ساله با مشارکت عزاداران در مناطق روستایی شهری برگزار می‌شود. آیین جوش دوره آیین جوش دورهآیین سنتی «جوش دوره » با قدمت ۲۰۰ ساله که از ماندگارترین شیوه‌های عزاداری مردم شهرستان مهریز در رثای شهادت امام حسین (ع) است، همه شب در برخی حسینیه‌ها برگزار می‌شود و در این آیین عزاداران به ۲ گروه تقسیم و در کنار هم قرار می‌گیرند. هر شخص با دست گوشه‌ای از لباس دیگری را گرفته و آرام پاهای خود را به سبک خاصی و هماهنگ به زمین می‌ زنند و با سینه ‌زنی در وسط حسینیه‌ها حرکت و نوحه‌ خوانی می‌کنند و یک نفر به عنوان چاووش خوان همراه با گروه، با مرثیه ‌سرایی و خواندن شعرهایی در شرح شهادت سالار شهیدان و یاران با وفایش ، هماهنگی لازم را ایجاد می کند و شرکت‌ کنندگان در جوش دوره به ترتیب ذکرها را جواب می‌ دهند و دور می‌زنند. عزادارانی که در جوش دوره شرکت می‌کنند با خواندن تک بیت ‌هایی مراتب ارادت و محبت خود را نسبت به سیدالشهدا (ع) و ابوالفضل العباس (ع) نشان می‌دهند و پیرغلامان اباعبدالله (ع) و افراد مسن‌ تر که از تجربه بیشتری در اجرای این سبک عزاداری برخوردار هستند با اجرای آن جلوه‌ای زیبا در ارادت به سالار شهیدان به نمایش می‌ گذارند. آیین نخل‌بندی آیین نخل‌بندیدر این آیین معنوی بر اساس یک سنت قدیمی عزاداران با حضور در حسینیه‌ها با چاووشی‌خوانی و ذکر مصایب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و امام حسین (ع) نسبت به آذین بستن نخل با آیینه و پارچه‌های مخصوص اقدام می‌کنند. در این برنامه که همواره مورد استقبال مردم و جوانان مهریز است، جمعی از بزرگان و ریش‌سفیدان، معتمدان و سادات محله در حالی که چاووشی‌خوانی می‌کنند، نخل‌ که نماد تابوت حامل پیکر مطهر امام‌حسین (ع)  است را با پارچه‌های سبز، سیاه، بیرق‌ و آیینه تزیین می‌کنند. نخل که در اصطلاح محلی مردم مهریز به آن «نَقل» گویند، به صورت نمادین حکم تابوت امام حسین (ع) را دارد که با چوب و به صورت مشبک با استفاده از آیینه و پارچه‌های مختلف سیاه، سبز و قرمز تزیین می‌شود و این آیین فرهنگی مذهبی در بیشتر محله ها برگزار می شود که مهمترین آیین آن در حسینیه و تکیه بزرگ باغ بهار شهر مهریز در آستانه ماه محرم است که با آماده سازی نخل همه آماده برگزاری برنامه‌های خاص این ایام می‌شوند. آیین نخل بندی در مهریز افزون بر ۷۰۰  سال قدمت دارد و در سال‌های اخیر در برخی روستاها با ساخت نخل‌های جدید این فعالیت از یک هفته قبل از شروع  ماه محرم آغاز می‌شود. آیین نخل‌برداری یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های عزاداری ماه محرم در استان یزد و شهرستان مهریز است و به طور معمول این مراسم در روز عاشورا، اربعین، شهادت امام رضا  و حضرت علی (ع) در حسینیه‌ها و تکایای مهریز با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود. نخل وسیله‌ای چوبی است که ۲ طرف آن به صورت مشبک، از چوب ساخته شد و با چوب‌های دیگر به هم متصل شده ‌و بر روی چهار تیر چوبی قرار دارد که نماد تشییع پیکر امام حسین علیه السلام است. مرکز شهرستان   ۵۵ هزار نفر مهریز در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد .