اقتصاد دانش بنیان، ضرورتی انکارناپذیر در مسیر توسعه یزد

یزد- ایرنا- نقش علم و دانش در اقتصاد به دلیل اهمیت آن در افزایش بهره‌­وری عوامل تولید، از گذشته مورد توجه بوده است. مفهوم اقتصاد دانش ­بنیان در راستای توضیح عوامل و محرک­ های توسعه بلندمدت اقتصادی کشورها در سال­های پایانی قرن بیستم پدیدار شد و  به واژه‌ای رایج و جذاب در محافل علمی تبدیل گردید؛ این واژه توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران را به خود جلب نموده است. امروزه افزایش سهم خدمات دانش ­بنیان (نظیر خدمات کسب و کار، مالی و ارتباطات) و صنایع مبتنی بر فناوری­های پیشرفته ( نظیر هوافضا و دارو) در تولید ناخالص داخلی در دنیا و رشد مستمر صادرات فناوری ­های پیشرفته حتی در اقتصادهای در حال توسعه نظیر برزیل، مالزی و چین نشان از اهمیت و افزایش توجه کشورها به فناوری دارد و نوآوری فناورانه نیز یک معیار کلیدی برای سیاست اقتصادی و عاملی برای عبور کشورها از بحران­های اقتصادی قلمداد می ­شود. جدیدترین گزارش شاخص ­های علوم و مهندسی که توسط بنیاد ملی علوم آمریکا منتشر شده است نشان می ­دهد که ۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی در دنیا به خدمات دانش­ بنیان اختصاص داشته است. در کشور ما، از زمان تصویب قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳ و اشاره به اقتصاد ملی دانایی­ محور در آن و نیز اختصاص فصل چهارم این برنامه به احکام توسعه مبتنی بر دانایی، اقتصاد دانش­ بنیان مطرح گردید و پس از آن سیاست ­های نیل به سمت اقتصاد دانش بنیان در اکثر سیاست­ ها و برنامه ­های کلان کشور به چشم می­ خورد. از مهم­ترین آن­ها می ­توان به برنامه پنجم توسعه، نقشه جامع علمی کشور، سیاست ­های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست­ های کلی علم و فناوری و سیاست­ های کلی برنامه ششم توسعه اشاره کرد. تاکید مقام معظم رهبری به موضوع اقتصاد دانش ­بنیان در بیانات و سخنرانی­ های خود، نشانه ­ اهمیت آن و لزوم تلاش در راستای تحقق اقتصاد دانش ­بنیان می ­باشد به نحوی که در سند چشم ­انداز پیش ­بینی شده که ایران در سال ١٤٠٤ به "جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه دست یافته و برخوردار از دانش پیشرفته و توانا در تولید علم و فناوری" باشد. در سیاست ­های کلی اقتصاد مقاومتی نیز " پیشتازی اقتصاد دانش بنیان و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه" مدنظر قرار گرفته است. همچنین در سیاست­ های کلی علم و فناوری هم "توسعه صنایع و خدمات مبتنی بر علوم و فناوری ­های جدید و حمایت از تولید و صادرات محصولات دانش بنیان" مورد تاکید قرار گرفته است. در سیاست­ های کلی برنامه ششم نیز در بندهای مختلفی به دانش بنیان نمودن تولیدات صنعتی و فناوری ­های پیشرفته و اقتصاد دانش بنیان اشاره شده است. در مطالعات جامع آمایش استان یزد، جایگاه اقتصاد دانش ­بنیان مورد توجه قرار گرفته است. مطابق با این گزارش در بسیاری از فعالیت ­ها مانند فعالیت گردشگری فرهنگی و تاریخی، گردشگری سلامت، گردشگری طبیعی، طب سنتی، محصولات سنتی، داروسازی، انرژی خورشیدی، باغبانی و زراعت، دام و طیور، صنعت اسب، معدن ، خدمات برتر، صنایع ریلی، نساجی، ماشین­ آلات صنعتی و قطعه ­سازی، حمل و نقل و ترابری شرکت­های دانش­ بنیان نقشی کاملا مرتبط و ملموس دارند. بر این اساس جهت­ گیری توسعه استان در ابعاد مختلف بر اقتصاد دانش­ بنیان متکی شده است: صنعت ( استفاده از مراکز پژوهشی و دانش­بنیان در توسعه صنعتی استان) معدن (توسعه شرکت­های دانش­ بنیان و مشاوره معدنی) کشاورزی ( توسعه صنعت دام و طیور بر اساس مهارت­ ها و فن­آوری ­های نوین دانش­ بنیان) خدمات برتر (ایجاد شرکت ­های مشاوره­ای در حوزه­ های فن­آوری اطلاعات، شرکت ­های دانش­ بنیان) بنابراین با توجه به مطالعات آمایش سرزمین استان یزد، در ترسیم چشم­ انداز استان، فعالیت ­هایی که در حین حفظ شرط کم­ آبخواهی و حفظ مرکزیت اقتصادی منطقه اقتصاد استان را به سمت دانش­ بنیانی سوق دهند، فعالیت­ های اولویت­  دار استان برای توسعه تا افق ۱۴۱۴ تعیین شده­ اند. همچنین استان یزد با دارا بودن جایگاه نخست نسبت نخبگان به جمعیت در سطح کشور و به دلیل دارا بودن زیرساخت ­های مناسب از امکانات مناسبی جهت رشد علم و فناوری برخوردار است. لذا سرمایه انسانی، شرکت ­های فناور و دانش­ بنیان و درآمد و گردش مالی حاصل از این شرکت ­ها، صادرات فناوری و واحدهای تحقیق و توسعه بخش خصوصی استان به عنوان پیشران ­های آتی استان یزد در بخش علم و فناوری در نظر گرفته شده­ اند. با توجه به ویژگی ­های مثبت استان در حوزه علم و فناوری و نیازمندی استان در حوزه اشتغال و همچنین داشتن صنایع کم­ آبخواه، اقتصاد دانش بنیان گزینه مناسب و منطقی برای ترسیم چشم­ انداز استان در سال ­های آتی به نظر می­ رسد. لذا بررسی ابعاد مختلف توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و حرکت به سمت اقتصاد دانش ­بنیان و تبدیل شدن به یک الگو بسیار مهم و ضروری به نظر می­ رسد. "کارشناس اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان یزد"