رودخانه تنها راه نجات یزد از خسارت بارندگی‌ها
یزد- بارش بی‌سابقه مرداد پارسال که به سیلابی عظیم در یزد منجر شد، خسارت زیادی به منازل مسکونی و معابر شهری وارد کرد که حجم زیاد این خسارات نشان از تاب آوری پایین شهر در برابر بارش‌ها دارد.
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها - سمیه گلابگیریان: پس از بارش‌های سیل‌آسای مرداد سال گذشته، خانه‌ها با بالازدگی شبکه فاضلاب روبه‌رو شدند، چاه‌های جذبی به ویژه در تقاطع‌های غیرهمسطح، قدرت دفع نداشتند و زیرگذرها به دریاچه‌ای عمیق تبدیل شدند که جمع آوری آنها به سختی انجام شد.
این امر نشان داد که سیستم دفع آب‌های سطحی در استان یزد درست عمل نمی‌کند، چاه‌ها جوابگوی حوادث مشابه نیستند هر چند که به گفته بسیاری، این بارش در این مدت زمان کوتاه در بازه زمانی نزدیک به ۱۰۰ سال گذشته سابقه نداشته است.
شهر یزد در سیلاب مرداد سال گذشته، بیشترین خسارت را دید هر چند شهرستان‌های دیگر هم از این خسارت دور نبودند اما بیشترین چالش متوجه مدیریت شهری یزد بود. وزیر کشور به یزد سفر کرد و مدیریت دفع آب‌های سطحی استان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و قرار شد در این زمینه طرحی تهیه شود تا تاب‌آوری شهر یزد در این حوادث افزایش یابد.
گلایه از آب گرفتگی معابر در زمان بارندگی
یکی از شهروندان یزدی با گلایه از آب گرفتگی معابر یزد به ویژه پل‌های زیرگذر در هر بارندگی بر ضرورت مدیریت این معضل برای تسهیل در تردد تاکید کرد و افزود: این موضوع باعث می‌شود که در قسمت ورودی شهر از شهرستان تفت به داخل شهر ترافیک سنگین و معضل تردد ایجاد شود.
مهدی مرتضوی افزود: معابر منتهی به بلوار جانباز در شهرستان تفت که بیشترین آب از آن ناحیه وارد شهر می‌شود به طوری طراحی شده که شیب آب به سمت منازل مسکونی است و شهرک رزمندگان و شهرک دانشگاه در زمان بارندگی به شدت دچار آب گرفتگی می‌شود.
وی ادامه داد: در این شرایط اصلاً مسیر جایگزینی هم برای تردد نیست و شهروندان مجبورند ساعت‌ها در ترافیک بمانند که بتوانند به خانه برسند و مسیرهایی را طی کنند که اصلاً مسیر دسترسی آنها به منزلشان نیست.
ریزش آوار با مدیریت نادرست آب‌های باران
یکی دیگر از شهروندان یزدی نیز مدیریت آب باران در شهر یزد را نامناسب ارزیابی کرد و افزود: ریزش دیوارهای بافت تاریخی در اثر مسدود شدن دریچه چاه‌ها و جمع شدن آب داخل کوچه بدترین آسیب در زمان بارندگی است که ممکن است تلفات جانی نیز ایجاد کند همانطور که در سیل قبلی این اتفاق افتاد.
رضا احمدزاده ادامه داد: بارش نعمت الهی است و باید از آب آن بهره‌برداری کرد اما مردم یزد با اندک بارندگی باید نگران این باشند که چقدر خسارت وارد می‌شود و تازه بعد از بارندگی است که معضلات آن شروع می‌شود.
این شهروند ادامه داد: آب‌های باران باید به سمتی هدایت شود که نه تنها به خانه‌ها آسیب وارد نشود حتی مسیر عبور و مرور مردم را نیز مسدود نکند، اما در حال حاضر وضعیت به گونه‌ای است که مردم بارش‌های محدود هم ترس دارند چه برسد به باران سیل آسایی که سال گذشته روی داد و خسارت آن هرگز جبران نخواهد شد.
شهردار یزد، تاب‌آوری شهر در برابر حوادثی چون سیلاب مرداد سال گذشته را هنوز هم پایین عنوان کرد و افزود: بهترین راه حل برای مدیریت آب‌های سطحی احیای رودخانه مرکزی شهر یزد است که در بسیاری از نقاط مسدود شده است.
ابوالقاسم محی‌الدینی افزود: در این صورت است که آب‌های سطحی به سمت رودخانه هدایت شده و از سمت بلوار جمهوری به سمت بلوار نصر و خارج از شهر هدایت می‌شود.
وی ادامه داد: احیای رودخانه مرکزی یزد که در گذشته از کنار شهر عبور می کرده و اکنون در دل شهر قرار گرفته است، هزار میلیارد بودجه نیاز دارد که امکان تأمین آن از بودجه استانی وجود ندارد و باید به صورت ملی تأمین اعتبار صورت گیرد.
تجربه تکرار شدنی
شهردار یزد بازگشایی رودخانه در برخی از نقاط شهر، از جمله بلوار جمهوری و بلوار پروفسور حسابی نیازمند لوله‌کشی است و در نقاطی که مسیر رودخانه امکان بازگشایی داشته، بازگشایی در اولویت کار شهرداری است و هر ساله نیز بودجه‌ای به این امر اختصاص می‌یابد.
شهردار یزد عقیده دارد تا زمانی که مسیل یزد یعنی رودخانه مرکزی به درستی احیا نشود و همه آب‌های سطحی به رودخانه متصل نشوند، در مقابل بارش‌های این چنینی با چالش جدی مواجه خواهیم شد.
مدیریت سیل بندها
شهردار یزد درباره نقش سیل بندها در مدیریت سیلاب و کاهش خسارت به شهر گفت: حتی اگر سیل بندها نیز مدیریت می‌شد، حجم بارش به نحوی بود که مدیریت آب‌های سطحی در شهر با چالش جدی مواجه بود.
وی افزود: اگر آب بارش‌ها در بالادست مدیریت شود اما امکان مدیریت آب‌های داخل شهر را نداشته باشیم این حادثه دوباره تکرار خواهد شد.
محی‌الدینی با بیان اینکه بازگشایی رودخانه و هدایت آب به خارج از شهر بهترین راهکار برای مدیریت باران است، افزود: البته شهرداری بر اساس تجربه سیلاب سال گذشته اقداماتی را برای اصلاح سیل بندها در دستور کار قرار داده است که از جمله آن می‌توان به افزایش ظرفیت سیل بندها با ایجاد گوراب‌ها اشاره کرد.
وی با بیان اینکه سه سیل‌بند جدید هم به شهر اضافه شده است، گفت: اگر بارشی مشابه سال قبل تکرار شود، سیل بندها هم کارایی نخواهند داشت زیرا بیشترین معضل، مدیریت آب‌های سطحی داخل شهر است که بخش قابل توجهی از سیلاب سال گذشته به این بخش مربوط بود پس باید برای دفع آب‌های سطحی چاره‌ای اندیشیده شود.
تهیه طرح دفع آب‌های سطحی
شهردار یزد از انتخاب مشاور برای تهیه طرح دفع آب‌های سطحی خبر داد و افزود: در نهایت این آب‌های سطحی باید به رودخانه بریزد تا به خارج از شهر هدایت شود.
وی از اجرای بخش‌هایی از طرح دفع آب‌های سطحی از جمله افزایش عمق چاه‌ها از ۱۰ متر به بالای ۲۵ متر اشاره کرد و افزود: عمق چاه‌های قبلی به لایه سخت زمین می‌رسید که قدرت نفوذ آب کم بود و باعث پر شدن چاه می‌شد اما با عمق فعلی، آب به لایه‌های ماسه‌ای هدایت و جذب می‌شود و چاه پر نخواهد شد.
محی‌الدینی، دومین اقدام برای بهبود عملکرد چاه‌های جذبی را ایجاد هواکش برای چاه‌ها عنوان کرد و افزود: بررسی‌ها در سیلاب گذشته نشان داد برخی از چاه‌ها به رغم داشتن ظرفیت، پر می‌شدند که ناشی از هوا گرفتگی بود که با ایجاد این هواکش‌ها مشکل رفع خواهد شد.
چالش‌های بارش و شبکه فاضلاب
شهردار یزد درباره تخریب و خسارت به واحدهای مسکونی وتجاری به دلیل بالا زدگی شبکه فاضلاب به دلیل مشکلات دفع آب‌های سطحی گفت: هشدارهای لازم قبل از سیل به شرکت آب و فاضلاب داده شده و دریچه‌های فاضلاب مسدود شده بود.
وی این مشکل را ناشی از هدایت آب پشت بام‌ها به فاضلاب شهری دانست و افزود: این موضوع باعث شد که آب بیشتر از ظرفیت وارد شبکه فاضلاب شده و خسارت به بار بیاورد.
این وضعیت نشان می‌دهد که نگاه وزارت کشور به شهر یزد به عنوان یک شهر جهانی باید متفاوت از سایر شهرها باشد. چرا که بافت ارزشمند تاریخی بخش زیادی از خسارت‌های ناشی از سیل را متحمل شده است و اگر این میراث گرانبها از بین برود، یزد میراث گرانبهایی را از دست خواهد داد.
تخصیص اعتبار برای احیای رودخانه مرکزی یزد قطعاً اقدام مناسبی است که متأثر از تجربیات گذشتگان است. چرا که این رودخانه برای دفع سیلاب ناشی از بارش‌های احتمالی ایجاد شده و در نهایت با توسعه شهر، در مرکز شهر قرار گرفته است.
احیای رودخانه بهترین راهکار برای مدیریت آب‌های سطحی ناشی از بارندگی‌ها است و اگر این رودخانه احیا نشود استان و به ویژه شهر یزد بر اساس تغییرات اقلیم بارها در معرض سیل‌هایی قرار می‌گیرد که خسارت‌های زیادی بر جای خواهند گذاشت که جبران ناپذیرند. پس چه بهتر به جای تخصیص اعتبارات محدود برای جبران خسارت‌های هنگفت، برای احیای رودخانه و راه چاره‌ای که وجود دارد، اعتبار خرج شود.