روان آب‌ها تهدید جدی برای مخروبه‌های بافت جهانی یزد

یزد- بافت تاریخی یزد با تهدیدات کوچک و بزرگ بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که یکی از خطرناکترین آنها، روان آب‌ها هستند که همچون موریانه‌ای که به چوب می‌زند، می‌تواند بافت تاریخی را منهدم کند. خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها – سمیه گلابگیریان: بافت تاریخی یزد که این روزها پنجمین سال از جهانی شدن خود را پشت سر می‌گذارد و ویژگی‌های منحصر به فرد معماری خود را در دنیا اثبات کرده، همچنان درگیر مشکلاتی است که آینده این بافت را در معرض خطر قرار داده و رفع آنها نیازمند مدیریت بین بخشی و همکاری دستگاه های مختلفی است که در حال حاضر وجود آنها محسوس نیست. خبرگزاری مهرزمانی که سیل، بخشی از شهرستان یزد را درگیر و دچار خسارت کرد و روان آب‌ها را وارد خانه های مردم کرد، نگرانی های زیادی درباره تخریب خانه های قدیمی، آوار دیوارهای در آستانه ریزش و ورود آب به خانه ها وجود داشت که البته این نگرانی بیجا نبود و خسارت هایی نیز به بار آمد. قنات‌ها راهکار مدبرانه یا تهدید خطرآفرین؟ قنات‌ها راهکار مدبرانه یا تهدید خطرآفرین؟قنات‌ها راهکار مدبرانه یا تهدید خطرآفرین؟در جلسه اضطراری که با حضور وحیدی وزیر کشور در رابطه با مدیریت بحران سیل در استان تشکیل شد به مشکل نبود منبعی برای مدیریت روان آب ها به خارج از شهر اشاره شد و وزیر کشور به سراغ قنات‌ها رفت و از مسئولان استان خواست در این باره تحقیق کنند. قنات هایی که بخش عمده ای از آنها از زیر بافت تاریخی یزد عبور می کند. این پیشنهاد هم می تواند راهکار و هم می تواند تهدیدی برای بافت تاریخی به حساب آید. نگرانی از به اصطلاح پوکه‌های قناتی که در حال حاضر به محل اتصالات فاضلاب های کاربری های مختلف به ویژه خانگی به قنات ها تبدیل شده است، همواره وجود داشته زیرا بسیاری عقیده دارند که این وضعیت باعث نم کشیدن و ایجاد رطوبت به عنوان اصلی‌ترین دشمن دیوارهای خشت و گلی در بافت تاریخی و در معرض خطر تخریب قرار گرفتن آنها می شود. آن وقت ورود حجم عظیمی از روان آب‌ها به داخل این کانال های قدیمی که کاربری آنها سالیان سال است از دست رفته و ظرفیتشان هیچگاه در این حد نبوده است، خطر جدی محسوب می شود. اما راهکار بودن این وضعیت به عقیده برخی، زنده سازی قنوات و ذخیره سازی آب در آب انبارهای موجود و زنده سازی سازه های قدیمی بافت تاریخی و بازگرداندن کاربری آنها و نیز استفاده از روان آب ها با توجه به کمبود آب در استان برای آبیاری فضای سبز و … است. تاکید بر رعایت ضوابط ثبت ملی و جهانی تاکید بر رعایت ضوابط ثبت ملی و جهانیتاکید بر رعایت ضوابط ثبت ملی و جهانیاما هر اقدامی که در بافت تاریخی یزد انجام می شود باید با ضوابط و مقرراتی که در پرونده ثبت ملی و جهانی یزد مورد اشاره و تصویب قرار گرفته و مورد تاکید یونسکو است، مطابقت داشته باشد وگرنه بودند بناهایی که حتی چندین سال پس از ثبت جهانی به دلیل رعایت نکردن ضوابط، از زمره بناهای جهانی خارج شده اند. نگرانی اهالی بافت از تخریب‌ها و تهدیدهای ناشی از روان آب‌ها نگرانی اهالی بافت از تخریب‌ها و تهدیدهای ناشی از روان آب‌هانگرانی اهالی بافت از تخریب‌ها و تهدیدهای ناشی از روان آب‌هایکی از ساکنان بافت تاریخی یزد به نگرانی های ساکنان این بافت از تخریب خانه های بدون سکنه و رها شده اشاره کرد و گفت: این خانه ها در حال تخریب هستند و دیوارهایشان در حال ریزش است و با اندک بارندگی، کج شده و ممکن است در کوچه ریزش کنند. صدیقه رحمانی افزود: ساکنان یزدی بافت تاریخی عمدتاً مسن هستند و توان نجات و گریز از این حوادث را ندارند و شهرداری باید مالکان این خانه ها را مجبور کند تا آنها را تعمیر یا تخریب کنند که جان بقیه در امان بماند. وی ادامه داد: کوچه‌های بافت تاریخی اینقدر پستی و بلندی دارد که آب به هر سویی روان است و حتی بخش قابل توجهی از آن به سبب اینکه کوچه ها بعد از ساخت خانه ها آسفالت شده و خانه ها در گودی قرار گرفته و باز معماری خانه ها طوری است که در ارتفاع پایین تر از کوچه قرار دارند، وارد خانه ها می شود. رحمانی ادامه داد: زمانی که کسی در خانه نیست، این آب به در و دیوار نفوذ می کند و آنها را از داخل پوک می کند و یک باره شاهد ریزش دیوارها هستیم و مسیری مسدود، رهگذری دچار آسیب و خانه های مجاور تخریب می شوند. ضرورت تهیه نقشه ویژه مدیریت چالش دفع آب سطحی در بافت تاریخی یزد ضرورت تهیه نقشه ویژه مدیریت چالش دفع آب سطحی در بافت تاریخی یزدضرورت تهیه نقشه ویژه مدیریت چالش دفع آب سطحی در بافت تاریخی یزدیکی دیگر از شهروندان یزدی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به حفاظت از بافت تاریخی اشاره کرد و افزود: این بافت ارزش جهانی پیدا کرده و باید مدیریت شهری مجزایی برای آن در نظر گرفته شود و نباید بدون نقشه و راهبرد، هر اقدامی را برای مدیریت چالش های آن اجرا کرد. خبرنگار مهررضا ابراهیمی افزود: دفع آب‌های سطحی یکی از مشکلات همه نقاط شهر یزد به سبب سطحی بودن شهر است اما حفر چاه جذبی راهکار دفع آب در بافت تاریخی که قنات های زیادی از آن عبور می کنند نیست چرا که باعث انتشار رطوبت در بافت و تخریب بناها و سازه‌های تاریخی از پایه می شود. وی ادامه داد: باید در این مسیر از متخصصان و نخبگان کمک گرفت و دلسوزان زیادی در این حوزه وجود دارد که حاضرند وارد عمل شوند و برای تهیه نقشه مدیریت شهری ویژه بافت تاریخی یزد همفکری و همراهی کنند و نباید بی گدار به آب زد. این شهروند متخصص گفت: زمانی که از مدیریت شهری نام برده می شود تنها نام شهرداری در میان نیست بلکه مدیریت واحد شهری یعنی تمامی دستگاه های خدمات رسان و اداره کل میراث فرهنگی باید وارد میدان شوند و همسو و هماهنگ برنامه ریزی و اجرا کنند تا نقشه ها به خوبی اجرا شده و به نتیجه مورد نظر برسد. حساسیت‌های مدیریت دفع آب‌های سطحی در بافت تاریخی حساسیت‌های مدیریت دفع آب‌های سطحی در بافت تاریخیحساسیت‌های مدیریت دفع آب‌های سطحی در بافت تاریخیمدیر منطقه بافت تاریخی شهرداری یزد با اشاره به اقداماتی که برای دفع آب های سطحی در بافت تاریخی یزد صورت گرفته از جمله حفر چاه های جذبی، افزود: بافت تاریخی یزد تنها منطقه بافت تاریخی منسجم و یکپارچه در کشور است که از سوی شهرداری اداره می شود و حفاظت، نگهداری و مرمت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است، از اینرو هر روش مدیریت شهری در آن باید با اصول و ضوابط خاص اجرا شود که یکی از آنها دفع آب های سطحی است. علیرضا نقوی گفت: شهرداری منطقه بافت تاریخی یزد همواره اعتبارات ویژه ای برای اجرای طرح های عمرانی و خدماتی از جمله دفع آبهای سطحی، مناسب سازی، پیاده رو سازی و کف سازی در دستور کار قرار داده و بر اساس ضوابط تعیین شده و با روش های ویژه و با حساسیت خاص در این منطقه هزینه و کار کرده که با رضایت شهروندان نیز همراه بوده است. وی بیان کرد: این رضایت به نحوی است که در بارندگی های اخیر این بافت نسبت به گذشته، با کمترین خسارت نسبت به سایر مناطق شهری مواجه بود. در سال‌های اخیر، هزار حلقه چاه جذبی در بافت تاریخی یزد حفر شده و بعد از آن بیش از ۸۰۰ حلقه چاه جذبی مورد استفاده قرار گرفت که برخی جدید حفر شدند و برخی نیز قدیمی بودند اما دوباره به چرخه خدمت گرفته شدند و در مجموع سال گذشته ۲ میلیارد تومان برای حفر این چاه ها هزینه شده است. ضرورت مطالعه در به کارگیری قنات‌ها برای مدیریت آب‌های سطحی ضرورت مطالعه در به کارگیری قنات‌ها برای مدیریت آب‌های سطحیضرورت مطالعه در به کارگیری قنات‌ها برای مدیریت آب‌های سطحیمدیر منطقه بافت تاریخی شهرداری یزد اظهار کرد: مدیریت دفع آب های سطحی در بافت تاریخی یزد حساسیت های ویژه ای دارد و نیاز است که قبل از هر اقدامی نسبت به انجام مطالعات دقیق اقدام شود از این رو ۲ میلیارد و ۱۷۰ میلیون تومان برای انجام مطالعات هزینه شده است. وی درباره راهکارهای مدیریت روان آب‌ها به ویژه استفاده از قنات‌ها برای دفع آب های سطحی گفت: اظهارنظر در این باره حساسیت دارد و سخت است چرا که ممکن است استفاده از قنوات برای مدیریت روان آب‌ها نه تنها مفید بلکه خسارت‌زا نیز باشد. نقوی گفت: اما با توجه به پیشنهاد این موضوع، مذاکراتی با پایگاه پژوهشی قنات جهانی زارچ صورت گرفته که با توجه به حساسیت نسبت به انجام مطالعات و اعلام نظر اقدام کنند. وی بیان کرد: شاید برای اجرای این پیشنهاد لازم باشد که زیرساخت‌هایی از جمله لوله کشی برای جلوگیری از ریزش دیوارهای قنات اجرا شود البته در حال حاضر هم بخشی از آب‌های سطحی از طریق همین قنات‌ها دفع می شود اما حجم آن قابل توجه نیست. لزوم بهره‌برداری از روان آب‌ها لزوم بهره‌برداری از روان آب‌هالزوم بهره‌برداری از روان آب‌هامدیر منطقه بافت تاریخی شهرداری یزد همچنین به فرصت بهینه بهره برداری از روان آب ها برای استفاده در بخش آبیاری فضای سبز اشاره کرد و افزود: می توان از این آب ها برای ذخیره سازی در مخازن بتنی در حال ساخت در برخی از نقاط شهر از جمله مخزن ۳۰۰ میلیون مترمکعبی پارک وحشی بافقی یا تامین آب مورد نیاز برای اجرای طرح های عمرانی از جمله پیاده روسازی ها استفاده شود. آنچه مسلم است دفع آبهای سطحی در همه نقاط شهر یزد با چالش مواجه است اما نگاه ویژه به بافت تاریخی و تخصیص اعتبار برای انجام مطالعات تخصصی و اجرای طرح های بهینه از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که بافت تاریخی اصلی‌ترین داشته یزد کم آب برای رونق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و از همه مهمتر ادامه حیات در کویر یزد است و نباید از هیچ تلاش و هزینه ای در مسیر حفظ و حراست از آن غافل ماند.