بعد از حضور دو وزیر میراث فرهنگ، شاهدیه‌ همچنان زخم می‌خورد؛

هرچند شاهدیه در سال گذشته با وجود مشکلات متعدد در خصوص حفاظت و احیای بافت های تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت شد اما هنوز نگرانی‌های مربوط به تخریب بافت‌های تاریخی در این شهر پابرجاست. به گزارش خبرگزاری فارس در یزد،‌ دغدغه شهرنشینی و خیابان کشی یکی از مهمترین تهدیداتی است که این روزها با فریفتن مردم بومی، این شهر ثبت شده را تهدید می‌کند؛ شهری که برای ثبت شدن آن هنرمندان و فرهیختگان کشور دست به دست هم داده و صدای این دیار تاریخی شدند، صدای مهجور بودن شاهدیه از زبان هنرمندان کشور و همینطور دوستداران میراث فرهنگی به گوش وزیر وقت رسید و شاهدیه طی پروسه ای چند ماهه، تدقیق، واجد ارزش ملی و در پایان نیز ثبت ملی شد. طی روزهای اخیر قلعه تاریخی شاهدیه به اهتمام اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری و جمعی از دوستداران میراث فرهنگی مرمت شد اما همواره حوالی بناهای تاریخی خصوصاً بافت ارزشمند و پلکانی شاهدیه در معرض تهدید تخریب و اجرای طرح‌های غیرکارشناسی شهری قرار دارد. از بازدید دو وزیر میراث فرهنگی تا تهدید تخریب از بازدید دو وزیر میراث فرهنگی تا تهدید تخریباز بازدید دو وزیر میراث فرهنگی تا تهدید تخریبشاید برای اولین بار در کشور باشد که این شهر توسط دو وزیرمیراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به طور متوالی مورد بازدید قرار گرفت. علی اصغر مونسان تمام شاهدیه را در بازدید یک خودروی زیر پا گذاشت و سید عزت الله ضرغامی در بافت تاریخی شاهدیه پیاده قدم زد آنچه او را مورد توجه قرار داد گوشه کناره‌های در حال مرمت این بافت ارزشمند مرمتی که هرچند کارشناسان و متخصصین حوزه معماری و مرمت، بعضا مورد انتقاد نیز  قرار داده‌اند اما احیای این بافت یکی از از دغدغه‌های اصلی مردم و کارشناسان این حوزه بود که به گوشه وزیر رسید. یکی از نگرانی‌هایی که در خصوص شاهدی وجود دارد علاوه بر مرمت غیرکارشناسی طرحی مربوط به خیابان کشی است که در سنوات گذشته مصوب شده است طرحی که بعداً نیز از سوی متولیان مورد حمایت قرار گرفته اما بخشی از بافت تاریخی شاهدیه را مورد تهدید قرار می‌دهد طرحی که باید در شهری تاریخی و ثبت ملی شده، مجدداً بازنگری شود چرا که در زمان تصویب طرح، شاهذیه‌ای ثبت شده وجود نداشت. هرچند به نظر می‌رسد در شهری که به ثبت ملی رسیده، متولیان مربوطه همراه حفاظت از بافت تاریخی هستند دو نماینده مجلس در این استان در فراکسیون گردشگری فعالیت دارند، بافتی جهانی دارد، شعار استاندار و مسئولان آن اقتصاد گردشگری است، متولیان آن اکثرا بومی و دارای حب به سرزمین مادری هستند، ظرفیت تبذیل شدن به قطب مرمت کشور را در کارنامه خود ثبت کرده و… نباید چنین مسائلی دغدغه شهر تاریخی باشد، اما همچنان کارشناسان این حوزه از وقوع تخریب برای ایجاد یک خیابان عریض براز نگرانی می‌کنند و خطر آن را بیخ گوش این سرزمین می‌دانند. نگرانی برای شاهدیه نه تنها در یزد بلکه در کشور نیز سر و صدای زیادی به پا کرده بود و هنوز هم این نگرانی پاورجاست بطوریکه نمایندگان صندوق احیای میراث فرهنگی را به این شهر کشاند و آنها از بافت پلکانی واجد ارزش این سرزمین تاریخی بازدید کردند. البته خوشبینانه اگر نگاه کنیم، حالا شاهدیه محل گذر معماران و متخصصان میراث فرهنگی است نه تنها میراث فرهنگی بلکه در حال تبدیل شدن به یکی از مقاصد گردشگری است، اما شاهدیه دیگر چه مشکلاتی دارد؟ امیرحسین سلطانی یکی از فعالان میراث فرهنگی شاهدیه که در حال حاضر نیز با جمعی از دوستداران میراث در یک گروه جهادی مشغول احیای بافت تاریخی شاهدیه است، در خصوص مشکلات این شهر تاریخی گفته بود؛ مردم باید برای سکونت در بافت تاریخی رفاهیات داشته باشند. وی افزوده بود: بافت تاریخی از رفاهیاتی مانند گاز، برق و آب محروم است و قنوات محدوده با وجود این‌که هنوز آب دارند، احیا نشده‌اند و مردم از آب شور چاه استفاده می‌کنند لذا شاهدیه برای حفظ شدن نیازمند یک اهتمام ویژه از سوی مسئولان است تا بتواند دوباره محلی برای سکونت مردم شود. وی با اشاره به این که بعضاً دیدگاه مردم شاهدیه برخلاف ثبت ملی شکل گرفته است، گفته بود: برخی از املاکی‌ها که خرید و فروش ملک‌های شاهدیه را به دست گرفته‌اند با بی‌ارزش جلوه دادن املاک پس از ثبت ملی شاهدیه، مردم را معترض کردند ولی با این وجود نیز هنوز مردم از این ظرفیت اقتصادی و رونق گردشگری غافل هستند. سلطانی که معتقد است خرافات و چشم و هم چشمی در تخریب شاهدیه نقش دارد، تصریح کرده بود: یکی از ویژگی‌های بارز شاهدیه حسینیه‌های تاریخی آن در محلات مختلف است اما مردم شاهدیه به جای حفظ این حسینیه‌های خشت و گلی، سوله می‌سازند؛ سوله‌هایی با سقف‌های شیروانی و آهنی که گویا قرار است مایه افتخار هر محله باشد. ضرغامی در سفر خود به استان یزد و بازدید از شاهدیه، از نزدیک شنونده و بیننده چنین مشکلاتی بود و نسبت به مکتوب شدن برخی از این مشکلات هم تاکید کرد. البته گذشته از تمام مشکلاتی که بیان شد میراث کشاورزی شاهدیه نیز مدت‌ها قبل مورد تهدید قرار گرفته بود به طوریکه خاکبرداری‌های شبانه بخشی از تپه های دست سازه شاهدیه در گذر زمان را تهدید می کرد اما با پیگیری مسئولین و اهتمام به اداره کل میراث فرهنگی به این مسئله مهم پایان دادند. حفاظت به بهای اقتصادی شدن حفاظت به بهای اقتصادی شدنحفاظت به بهای اقتصادی شدناز دزدی خاک‌های شاهدیه و بریدن یکباره تعداد زیادی درخت برای یک بلوار و تخریب بک بخشی از بافت برای ایجاد یک خیابان هم که بگذریم و از فجایع گذشته شاهدیه چشم بپوشیم که دست اندرکار همه این فجایع مسئولان وقت بودند، شاید از خودمان بپرسیم چرا با وجود این میراث ارزشمند، شاهدیه همچنان در معرض تهدید است؟ البته یکی از مسائلی که بارها از سوی متخصصان حوزه میراث فرهنگی مطرح می‌شود اقتصادی شدن بافت های تاریخی یکی از مسائلی که این روز ها کمتر مورد توجه قرار می گیرد. همواره بافت‌ها و بناهایی که بتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند و دارای ارزش اقتصادی شوند، کمتر آسیب دیده و به خوبی حفاظت و مرمت می شود مسئله‌ای که در کشورهایی با بافت و بناهای تاریخی شاخص مانند فرانسه و ایتالیا به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. البته بافت تاریخی یزد در عرصه جهانی نیز به خوبی توانسته با اقتصادی شدن مرمت و حفاظت شود هر چند این مسئله نیز از سوی گروه دیگری از کارشناسان و متخصصان مورد انتقاد است و نگاه صرف اقتصادی به بافت‌های تاریخی را تهدید می‌دانند. گستردگی بافت تاریخی شاهدیه و خالی از سکنه شدن آن مسئله‌ای است که امروز منجر شده تا تعداد زیادی از مالکان این خانه‌ها اتباع را در بافت تاریخی شاهدیه ساکنند نگرانی بزرگی که نه تنها امنیت این شهر تاریخی را به خطر انداخته بلکه تهدیدی برای یک بافت تاریخی ارزشمند است با این وجود جای سوال دارد که چرا امروزه یکی از تهدیدات مهم بافت‌های تاریخی استان یزد مانند بافت تاریخی شاهدی سکونت افراد غیربومی به طور گسترده است مسئله‌ای که ریشه‌یابی آن کار دشواری نیست بلکه چالش اقتصادی شدن بافت‌های تاریخی و ایجاد انگیزه برای سکونت بومیان دربافت مسائلی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و در دل توجه و حفاظت کالبدی بافت‌های تاریخی به فراموشی سپرده شده است. قبلا نیز ساشا ریاحی مقدم پژوهشگر و مشاور میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این باره گفته بود؛ مهمترین راهکار رفع مشکل سکونت در بافت‌های تاریخی، تأمین زیرساخت‌های لازم به منظور احیای زندگی در این بافت‌هاست، مهیا کردن زیرساخت‌ها به معنای اعمال تغییرات در بدنه بافت مانند تعریض خیابان‌ها و ایجاد بناهایی ناهمسان نیست بلکه باید در قالب ایجاد شرایط و تسهیلاتی هر چند جزئی و کوچک مانند ساماندهی معابر، ایجاد زیرساخت‌های امدادی و بهداشتی اعمال شود. وی با اشاره به لزوم روی آوردن به طرح‌های محرک به منظور ترغیب زندگی در بافت تاریخی، تصریح کرده بود: بافت تاریخی، ظرفیتی بسیار گسترده است و امکان زندگی لوکس، مدرن و بروز در این بافت کاملاً مهیاست اما بسیاری از مردم از مسئله و شکل صحیح آن آگاه نیستند و زندگی در این خانه‌ها را به نوعی در سطح پایین می‌پندارند در حالی که مراجعه به الگوهای بین‌المللی کاملاً روشنگر این موضوع است. ریاحی‌مقدم در این رابطه اضافه کرده بود: بهترین اقدام در این زمینه ایجاد الگوهایی برای مردم در بافت تاریخی است به عبارتی مراکز دولتی می‌توانند با خریداری و تجهیز به امکانات بروز ولی با حفظ اصالت‌ها و ارزش‌گذاری‌های بناهای تاریخی، الگوهای مورد نیاز مردم را معرفی کنند تا با مشاهده‌ی این الگوها، سبک زندگی خود در این خانه‌های تاریخی را تغییر دهند. وی ایجاد محرک‌های تشویقی و انگیزشی را از دیگر راهکارهای این موضوع، عنوان و گفته بود: اگر شرایط خاصی مانند تخفیف‌هایی در پرداخت میزان عوارض، مالیات و هزینه‌های انرژی اعمال شود، فرد نسبت به خریداری یا مرمت خانه خود ترغیب خواهد شد. پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی، پیوند معیشت و اقتصاد جوامع محلی بافت‌های تاریخی به حیات این بافت‌ها را عاملی تحریک‌کننده و مؤثر در حفظ این بافت‌ها برمی‌شمارد و تصریح کرده بود: زمانی که پای درآمد و صرفه اقتصادی وسط باشد، فرد نسبت به سرمایه‌ای که تأمین‌کننده اقتصاد زندگی اوست، احساس مسئولیت می‌کند. وی توسعه گالری‌ها، هتل‌ها، کافی‌شاپ‌ها و سایر مراکز اقتصادی را نشانه‌های مثبتی در پیوند زندگی و اقتصاد به بافت‌های تاریخی عنوان و تاکید کرده بود: تنها ابزار حفظ بافت‌های تاریخی، مشارکت مردم و ساکنان این بافت‌هاست و در غیر این صورت نمی‌توان مسئله متروکه و مخروبه شدن بافت‌های تاریخی را با در نظر داشتن قوانین قابل حل دانست لذا رفع این چالش‌ها به ایجاد انگیزه‌هایی برای زندگی در این بافت‌ها وابسته است. وی تنها راهکار مقابله با این چالش‌ها خصوصا فروش املاک و خانه‌های تاریخی به غیربومی‌ها را آموزش جامعه محلی بافت‌های تاریخی عنوان کرده و گفته بود: این جامعه باید این سرمایه‌ها را بشناسد و از نحوه بهره‌برداری از آن آگاه شود ضمن این که از بنای ارزشمند تاریخی خود نیز محافظت می‌کند. امروز فعالان گردشگری و میراث فرهنگی یزد بازوان حمایت از این شهر تاریخی و ملی شده‌اند، شهری که هنوز بسیاری از متولیان شهری و مسئولان و دست اندرکاران به آهنین و ارزش آن پی نبرده‌اند. شاهدیه که حالا شهری تماماً ثبت شده و دارای بافت پلکانی متفاوتی نسبت به سایر بافت‌های تاریخی است، نیاز به توجه ویژه دارد، توجهی که می تواند با ایجاد یک پایگاه میراث فرهنگی و نظارت بیش از پیش تا حد زیادی برطرف شود. انتهای پیام/ر