چه کسی ۴۰۰ پیش اولین نماز جمعه یزد را اقامه کرد؟

ایسنا/یزد محقق و نویسنده یزد، «مولانا محمد مقیم یزدی» امام جمعه اولین نماز جمعه یزد را سرآمد ابناء روزگار در زمینه‌ی علم فقه، حدیث، تفسیر، فصاحت و بلاغت خواند که ۴۰۰ سال قبل به مدت ۴۰ سال اقامه‌ی نماز جمعه و جماعت مسجد جامع کبیر یزد را برعهده داشته است. «حسین مسرّت» در گفت وگو با ایسنا از مشاهیر نامی یزد را «محمّد مقیم» معروف به «ملا مقیما» از عالمان دینی و خوشنویسان سده‌ی یازدهم قمری خواند و گفت: او در علوم فقه و حدیث مهارت بسیار داشت و به غیر از فرزندان خود، شاگردان بسیاری را تربیت کرد. وی با بیان این که مقیم را سرآمد ابناء روزگار در زمینه‌ی علم فقه، حدیث، تفسیر، فصاحت و بلاغت بر می‌شمارند، افزود: نخستین نماز جمعه در یزد به امامت وی برگزار شد و او به مدت ۴۰ سال اقامه‌ی نماز جمعه و جماعت مسجد جامع کبیر یزد را برعهده داشت. همچنین در تواریخ آمده است که نخستین نماز جمعه‌ی شیعیان در شهر یزد در حدود سال‌های ۱۰۴۴ هجری قمری اقامه شده است و پس از وی در اختیار فرزندان عالم و پارسای او بوده و اقامه‌ی نماز جمعه در اعقاب وی تا زمان فتح علی شاه قاجار باقی مانده بود. مسرت در مورد این شخصیت فقهی خاطرنشان کرد: «مولانا محمّد مقیم یزدی» فرزند محمّد علی بن قاسم علی بن اسماعیل بن تاج الدّین یزدی و متولد سال ۱۰۱۰ قمری در یزد بوده است. ملا مقیما پس از کسب علوم نخستین، در محضر درس «ملاّ محمّد تقی مجلسی» در اصفهان حاضر شد و از شاگردان برجسته و طراز اوّل وی بود.؟ وی ادامه داد: در  توصیف محمد مقیم آمده است: «پس از تبحّر در علوم اسلامی از جمله فقه، حدیث و تفسیر، زعامت علمی، مرجعیّت دینی و صدور فتوا را در یزد بر عهده گرفت و بر کرسی تدریس تکیه زد. جمع زیادی از طلاّب در درس حدیث و تفسیر وی شرکت جسته و از محضرش بهرمند می‌شدند. او مجتهدی بزرگ بود و مسلک اخباری داشت. ملاّ مقیما در رسایی کلام و صدق گفتار زبانزد خاص و عام بود و دانشمند و مفسری بزرگ، محدثی متتبع، عابد، پرهیزکار، خوشنویس ماهر و از اکابر علمای امامیّه به شمار می‌رفت» و در جای دیگر  افزوده شده است: «منابع او را جامع فروع و اصول و مرجع رسیدگی به مشکلات مردم خوانده‌اند.» این پژوهشگر یزدی همچنین عنوان کرد: «محمّد مفید مستوفی بافقی» که با او معاصر بوده، صفحاتی چند را در مدح و ستایش از جایگاه علمی و دینی او رقم زده است و کتاب دانشمندان یزد در ستایش او گفته است: «دینداری و پرهیزکاریش نزد اکابر و اصاغر به سان فروغ آفتاب ظاهر و هویدا و چون آن مزیّن محراب عبادت به صفت علم و عمل موصوف است و به غایت تقوی و دینداری معروف». مسرت در مورد سرانجام این عالم دینی گفت: او بر اثر بروز سانحه‌ای که در روز جمعه در میدان قلعه‌ی شهر یزد برایش رخ داد و سه روز بعد از آن در یکشنبه ۲۷ رمضان ۱۰۸۴ هجری قمری درگذشت و پیکرش را در حظیره‌ای(محوطه‌ای) حوالی میدان وقت و ساعت یزد، به خاک سپرده شد. وی بیان کرد: بنا به نوشته‌ی مستوفی بافقی، فرزندان وی به نام‌های «مولانا کمال الدّین محسن»، «مولانا حسنا» که در نسخه‌ی تفسیر کتابخانه‌ وزیری در یزد، محمّد محسن آمده است، «مولانامحمّد تقی»، «مولانامحمّد مفیدا»، «مولانا مطیعا محمّدا» و :مولانا محمّد ابراهیما» نیز در ردیف عالمان یزد بودند. نویسنده کتاب «یزد، یادگار تاریخ» راجع به آثار محمد مقیم یزدی نیز گفت: محمّد مقیم یزدی در زمان حیات خود آثار ارزشمندی به یادگار نهاد که به برخی از آن ها در کتاب جامع مفیدی اشاره شده است و برخی از این آثار هم اکنون در کتابخانه‌های ایران وجود دارد. وی از این میان به تفسیر سفینة النجاه اشاره و تصریح کرد: در میان تفاسیر شیعی سده‌ی یازدهم قمری، تفسیر «سفینة النجاة الموصلة الی النعیم المقیم» معروف به «تفسیر ملاّ مقیما» از ملاّ محمّد مقیم یزدی به دلیل سادگی و روانی کلام مورد توجّه است و قرار بود نخست به وسیله کتابخانه‌ی وزیری در حدود سال ۱۳۵۰ شمسی و پس از آن به وسیله‌ی مرکز پژوهشی میراث مکتوب چاپ شود امّا به دلیلی نامشخص هنوز چاپ نشده است تا این که اخیراً به همّت یکی از دوستداران آیت الله «سید علی محمّد علاقه بند» قرار شد بر پایه نسخه‌ی به خطّ ایشان چاپ شده و در دسترس دوستداران علوم قرآنی قرار گیرد. به گفته‌ی مسرت، نخستین بار محمّد مفید مستوفی بافقی، صاحب کتاب جامع مفیدی که در تاریخ یزد عصر صفوی است، از این کتاب یاد کرده و نوشته است: «به نکات بدیع  و استعارات دقیق نوشته و در میان طوایف انام مشهور گردیده» و پس از آن «سید علیرضا ریحان یزدی» در کتاب خود از آن به عنوان تفسیری بزرگ و بسیار مفید یاد کرده است. وی عنوان کرد: قدیمی‌ترین نسخه شناخته شده‌ی این تفسیر، جلد اوّل این کتاب به تاریخ  جمادی الاوّل ۱۰۷۰ قمری است که در مرکز احیای میراث اسلامی قم قرار دارد و جلد دوم به تاریخ عرفه‌ی ۱۰۷۲ قمری است و شاید به خط مؤلّف باشد اما این که چرا برخلاف روند معمول کتاب‌های تصحیحی، نه قدیمی‌ترین نسخه ملاک قرار گرفته و نه کامل‌ترین و نه این که با دیگر نسخه‌ها مقابله شده است می‌باید در ارادت دوستداران آیت الله سید علی محمّد علاقه بند نسبت به ایشان جست که دوست داشتند تفسیر مقیمای یزدی را به خطّ ایشان چاپ و پخش کنند و لاغیر. مسرت در پایان ابراز کرد: با این وجود هنوز جای کار برای پژوهندگان بعدی وجود دارد که بر مبنای اصول تصحیح نسخه‌ها نسبت به چاپ متن کامل این تفسیر اقدام کنند زیرا تفسیری که اینک چاپ می‌شود، فاقد سوره‌های نساء تا کهف است ولی ناشر متن حروفی آن را در پایان کتاب آورده است. انتهای پیام