رسم یزدی‌ها در محرم؛ از پرسه زنی تا جغجه زنی
هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم مردم دارالعباده هم همزمان با دیگر عاشقان حسینی با سیاه پوش کردن کوچه و خیابان عزای سید و سالار شهیدان را برپا کرده و در سوگ شهدای دشت نینوا اشک ماتم می‌ریزند.
به گزارش خبرگزاری فارس در یزد، مردم دارالعباده از گذشته‌های دور ارادت خود را به اهل‌بیت ثابت کردند و به‌نوعی پرچم‌دار عزای امام حسین (ع) در محرم و صفر هستند، این مردم مانند تمامی اقوام و مردم ایرانی آداب و رسوم خاص خود را در دهه‌های محرم و به خصوص روز تاسوعا و عاشورا دارند.
در این شهر میراث جهانی که مقام معظم رهبری این دیار را دارالعباده خواندند، شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم‌ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین (ع) و خاندانش در کوچه‌ها وخیابان از روز‌های قبل محرم نمایان و شهر به استقبال محرم می‌رود.
مراسم روضه خوانی، سخنرانی در طول سال و همچنین راه‌اندازی دست‌های سینه زنی و زنجیرزنی به شیوه‌های مختلف در شهرها و روستاهای استان از جمله ویژگی‌های دارالعباده در ماه محرم و صفر است.
مردم یزد معمولاً قبل از شروع ماه محرم خود را برای عزاداری‌های این ماه آماده می‌کنند. در این ماه همه کوچه و خیابان‌های شهر سیاهپوش می‌شود و دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی متعددی راه اندازی می‌شود. از معروف‌ترین هیئت‌های یزد می‌توان به هیئت فهادان، علقمه، خلف باغ، باغ گندم، بعثت، خرمشاه، گنبد سبز، پنبه کاران و مسجد جامع اشاره کرد.
برخی هیئت‌های عزاداری در یزد بیشتر از چند قرن قدمت دارند و هنوز هم آداب و سنت‌های گذشتگان را در این مراسم به جا می‌آورند. مهمترین نذری که در ماه محرم و صفر در یزد پخت می‌شود، آش امام حسین است که شباهت زیادی به آش گندم دارد. درست کردن این آش حدود ۱۷ ساعت زمان نیاز دارد و معمولاً ظهر روز قبل از اربعین پخت می‌شود و اذان روز بعد بین مردم و عزاداران یزدی پخش می‌شود.
پرسه زنی
«پرسه زنی» از جمله آداب و رسوم یزدی‌ها در ماه محرم است که در آن جمعی از مردم در قالب یک هیئت عزا دور هم جمع می‌شوند و علمدار هیئت که از سادات است پیش از همه و به همراه دیگران با سینه زنی و زنجیرزنی حرکت می‌کنند و از یک حسینیه به سمت حسینیه دیگر می‌روند.
در این مراسم مردمی که صدای عزاداران را می‌شوند، نذورات و مواد غذایی مثل برنج و قند به عزاداران می‌دهد و بعد از این نذورات برای تهیه غذای هیئت استفاده می‌شود.
پوش کشی
پوش پارچه محکمی بود که به نقوش واقعه کربلا مزین بود و توسط مردم برپا می شد تا عزاداران حسینی از سرما و گرما در امان باشند، در زمان پوش بالا کردن هم چاووشی خوانان اشعاری را در رابطه با حادثه کربلا می‌خواندند.
دوستداران امام حسین و جوانان قوی بنیه پوش را بالا می‌کشند، پوش روی تیرک بنا و استوار می‌شد و با گفتن یا حسین و یا ابوالفضل بالا کشیده می‌شد و بعضی از افراد قربانی کرده و یا صدقه می‌دادند تا اتفاقی نیفتد و در پایان هم نقل و شربت توزیع کرده و برای کسانی که پوش می‌کشیدند دعا می‌کردند.
پوش پارچه سفیدی بود که کارخانه هراتی در یزد بافت آنها را بر عهده داشت و پوشدوزها پارچه‌های عریض را به هم وصل می‌کردند و نقوشی مانند شیر، فرشته، شمشیر، درخت سرو و ... بر روی آن می‌دوختند.
چاووشی خوانی
چاووش خوان واژه‌ای با ریشه ترکی خوارزمی است و در فرهنگ دهخدا به معنی بانگ و سر وصدای گنجشک معنا شده و در معنای اصطلاحی، کسانی بودند که صدای گرم و پرشوری داشتند و اکثراً قاریان قرآن بودند که مورد تکریم مردم قرار داشتند و به صورت گروهی یا دو نفر دونفر به پشت بام‌ها و کوچه‌ها می‌رفتند و و در مرثیه امام حسین (ع) شعر می‌خواندند.
این افراد در دبار شاهان و امرا هم نقش داشتند ولی نقش مردمی آنها این بود که در کوچه و پشت بام‌ها و پا پیشاپیش قافله‌هایی که به عتبات عالیات یا زیارت می‌رفتند حرکت می‌کردند.
از نظر هنری نیز این گروه حامل پیام رسالت خاصی بودند که در ماه محرم رسالت آنها این بود که زمانی که وسایل ارتباطی وجود نداشت عزاداری امام حسین(ع) را به گوش مردم برسانند، همچنین گروهی دیگر بالای پشت بام‌ها می‌رفتند و جار می‌زدند و با صدای بلند، بدون نظم و پیوسته شعر می‌خواندند تا مردم را با خبر کنند.
جغجغه زنی
در برخی از حسینیه‌های یزد مراسم «جغجغه زنی» یا «سنگ زنی» توسط عزاداران اجرا می‌شود. در این مراسم که از آداب و رسوم شهر یزد در محرم است، ابتدا گروهی ۷۰ تا ۸۰ نفره از عزاداران تشکیل می‌شود.
بیشتر این عزاداران میانسال هستند و بعد از نوحه‌خوانی و زنجیرزنی دور هم جمع می‌شوند. سپس این افراد دو سنگ یا چوبی خاص که برای مراسم جغجغه‌زنی آماده کرده‌اند را در دست می‌گیرند و آنها را به هم می‌کوبند و روضه‌هایی را با هم زمزمه می‌کنند.
پایان پیام/الف